Exit, exit! De kranten staan en de harten lopen er vol van. Het licht aan het einde van de tunnel is in zicht. Eindelijk. Als volleerde virusontwijkers wassen wij ons een handje of tochtje naar de 1,5 meter exit-deur. Wij zijn er bijna, we zijn er bijna, maar nog niet helemaal…
Wat wacht ons na die deur? Je leest zoveel mogelijke hypotheses over de tijd na corona. De mensen zullen zorgzamer en solidairder, de economie beter, lokaler en duurzamer, de natuur beter behandeld worden…De mensen uit de zorg, het onderwijs en de politiediensten zullen eindelijk het respect (en de loon) krijgen dat ze verdienen. Maar ook de andere kant: we zullen meer gecontroleerd worden, nog meer regels, nog minder vrijheid,… Iedereen heeft een zeker en toch ander beeld. Waar we het allemaal over eens zijn: NOOIT MEER CORONACRISIS!
Eerlijk? Het doet me denken aan de stelligheid van na de Eerste Wereldoorlog. Die zou nooit meer gebeuren. En de Tweede kwam er toch. Wij, mensen, lijken soms wat hardleers. En ook zeer kort van geheugen. Een paar weken na de exit-deur denken we weer dat we alles onder controle hebben, vrees ik. Is dat geen illusie? Want als er iets is wat ik tijdens deze crisis heb geleerd en gezien is het dat je uiteindelijk nooit iets helemaal onder controle hebt. Mensen die zich helemaal hielden aan de opgelegde regels, kregen toch corona. De vrolijke feestvierders schenen vrijuit te gaan. Als je dacht dat je eindelijk de lessen van je kinderen kon doorsturen met een triomfantelijk gevoel dat je ze toch weer op tijd door een schooldag geloodst had, ging internet of Bingel plat. Na het verschuiven van een opnameritueel, werd toch de quarantaine verlengd. Na allerhande regelingen toch niet aanwezig kunnen zijn bij de begrafenis van een familielid door de corona-maatregelen. Maar ook: als de virologen dachten dat ze het virus nu wel onder de knie hadden, veranderde ineens de informatie. Controle lijkt dan inbeelding. Het ene moment heb je het vast, het volgende moment is het weg. Dat mag/ mocht een verschrikkelijk virus ons leren.
En dat is misschien wel ok. Met de dood in het zicht, worden alle illusies zonneklaar en tel je je overgebleven zegeningen: een fijn gezin, een grote tuin, genoeg computers mits goede afspraken voor werk en thuisonderwijs, een mooie omgeving om te wandelen, rust in het hoofd, tijd om te lezen, tijd om je zaakjes te herzien, het in stand kunnen houden van dagelijkse routine en ritueeltjes, moderne middelen waardoor we toch online aanwezig konden zijn op de begrafenis van mijn grootmoeder en de dagelijkse telefoontjes van en of naar familie en vrienden.
Dat geldt niet voor iedereen. Dat weet ik. Alleenstaande ouders, kleine zelfstandigen, kinderen in moeilijke thuissituaties, de zorgkundigen, de leerkrachten, de vierde wereld, … zijn slechts enkelen van een lange lijst die het hard te verduren hebben. Het virus is bikkelhard. Een Italiaanse vriend liet me weten dat er honderden Italianen na hun dood opzij werden gezet zonder enige vorm van afscheid of ceremonie. Enorm pijnlijk. Of de verhalen van kinderen die geen afscheid konden nemen van hun demente ouders. Het zijn afschuwelijke omstandigheden. Maar ook in miserabele tijden en omstandigheden zijn er altijd lichtpuntjes. Dat weet ik uit ervaring. Na het verhaal van die Italiaanse vriend deed ik een oproep in de rouwvrouwengroep waarbij honderden leerlingen van Linda mee aan de slag gingen om de nodige rituelen te doen. Dankjewel daarvoor! Vrienden in heel Europa ontstaken vuren en kaarsen als afscheidsgroet of ter ondersteuning en deelden hier foto`s van. Afscheidsliederen werden gezongen. Het gaf ons allen een heel fijn gevoel. Alsof we even de verbinding terugvonden, over de lands- en levensgrenzen heen.
Het lijken kleine dingen maar ze zijn zo enorm belangrijk voor diegenen die sterven en zeker voor diegenen die achterblijven. Rituelen louteren, verbinden en maken het leven ( en het afscheid) mooier. Niet alleen tijdens mooie tijden als een huwelijk of een geboorte. Ook, heel zeker, in de minder mooie dagen.
Ik hoop dat alles goed gaat met jullie?
Gudela
